„Таа не е ниту прва, ниту последна што се разведе“…

Ја болеше до коска, јазикот и беше врзан, ушите и зуеја, очите и беа заматени. Изгубена во виорот од коментари, Лидија полека од ден на ден се доближуваше до се што зборуваат другите, а не до она што таа самата е.

„Таа не е ниту прва, ниту последна што се разведе“, ѝ рекла на колешката која се пожалила на нагло уништениот брак на нејзината ќерка.

Таа си го гризна јазикот.

Нејзината свекрва еднаш истото го кажала за нејзиниот брат: Тој не бил ниту првиот ниту последниот на кого му умрела жена. Каков медал треба да му се даде за да се грижи за деца?! Па, тој е татко.

Ја болеше до коска, јазикот и беше врзан, ушите и зуеја, очите и беа заматени.

Вака мора да изгледа нервен слом – се сеќава таа размислувајќи.

Можеше да го слушне нејзиното срце како чука и да се обидува да го допре до грлото, горе, право во устата. Маглата уште не се растурила, видела само бело – но слушна, кога срцето и скокнало, излетало, и го одврзало јазикот – и зарика: Срам да ти е!

После дојдоа зборовите, таа немаше поим што зборува, но кога очите и се разјаснија и зачудениот израз на свекрвата и се изостри – сфати дека ништо убаво не кажала. Нејзиното тело беше како неисправна машина. Кога едното сетило ќе се вклучи, другото ќе се изгасне и сега таа можеше да ги види и почувствува рацете и прстите како и трпнуваат, но ушите се чинеше дека не и работеа. Свекрвата рече нешто, навредена – го препозна тонот – но не можеше да ги објасни зборовите.

Откако нејзините колена почнале да се тресат, таа морала да се држи за стол и конечно да седне. Токму во моментот кога ја издадоа нозете, свекрвата излета од собата и глувоста нагло пропадна: „И тоа ти благодарам!“ И треснување на вратата.

Тогаш јасно слушнала дека друга врата од куќата чука со ист интензитет, вода во врела тенџере и чудесно предупредува на звукот на вриење грашок. Тоа ја мрдна, нозете и работеа, но сега јазикот повторно ѝ беше во јазол и не можеше ни да пцуе кога изгоре со допирање со раката на рачката од уништеното тенџере.

Откако испила чаша вода, мозокот и се вклучил – како да направила четири чекори наназад, во моментот кога свекрвата и рекла: ниту прва, ниту последна, и сега знаела дека треба да каже нешто друго.

Не е ни прв ни последен, туку ми е брат. Или можеби: не е ни прв ни последен, но тоа не значи дека не е тешко, децата останаа без мајка, еееј!

Како Драгица да разбра. Тој можеше да се вклопи во целиот нејзин живот: тој не е ниту прв ниту последен. За неа немаше ништо ново под сонцето. Сезнаен Почитувани! Таа не застана. Отишла да му каже на синот како се оженил со „караконџула“.

Во бурната и тивка брачна кавга што следеше, Лидија ја слушна свекрвата како зборува на усните на нејзиниот сопруг: страдаше во животот, не е во ред некој да и вика, на крајот на краиштата, вистина е, брат и не е ниту прв ниту последен што останал вдовец на 32 години. Деца, па ќе пораснат деца…

Таму пак се претвори во себе – во мажот на Лидија, не во синот на Драгица – ја прегрна и рече: не грижи се толку, се ќе биде добро. И тоа беше готово, што се однесува до него. Лидија знаеше дека тоа само што почнало и дека ќе трае додека се живи и додека може и може да им се меша во ручекот, во нејзината поинаку склопена перална, кумот мора да се праша за името, што сакаш да кажеш да и дадам име, вие сте двајца кумови?!

Лидија мислеше дека станала имуна на се што ќе каже мајка му, но всушност само го пушти тоа да се вовлече во нивните ѕидови, за да не помине денот без неа, тежок, тежок. Од енергична и радосна жена навистина произлезе „караконџула“, жена-здрава, подобро-да омажиш-син.

Таа го обликуваше како мека пластелин со нејзините груби раце. Таму каде што беше крута, едноставно откинуваше делови, за да остане само она што ѝ се допаѓа, она што го одобрува. Така од Лидија, по некое време не остана ништо. Отиде на работа, ги чуваше децата и правеше се што можеше – негува саксиски цвеќиња на тераса, драматизира кога цвеќето ќе овене, незадоволително подготвува ручек, се жали дека пријателите не ги посетуваат.. Не знаеше да живее, зашто сенката на Драгица ја чуваше, Драгица „ти на мене слета снао, не си веќе толку нервозна“.

И таа само нервозно ќе се насмееше на тоа – немајќи што да каже.

Таа не беше првата или последната свекрва што и се мешаше во животот, мислеше таа.

И тогаш, без никакви чувства, на колешката која се жали на нагло урнатиот брак на нејзината ќерка и рекла: таа не се развела ниту прва ниту последна.

Таа си го гризна јазикот.

Не е ни прва ни последена, помисли таа – но ова и се случува првпат. Боли. Нема никаква врска со други луѓе, ниту треба да ми е гајле што некој ќе каже. Како што не сум ниту прв ниту последен што половина од животот го поминал избегнувајќи ја вистината, во „полесно ми е да патам отколку да се карам со свекрва ми“, во „ова ќе помине“.

Само животот помина.

– Каде одиш, Лидија?! – и рекла колешката – Па, имаш само 38 години! Имаш и-ха-ха време за живот!

Никој нема гаранција колку ќе живее, сакала да и каже. Многу е кога на другите им давате парче од себе за една година, а не за десет години. Многу е – ако страдаш и заборавиш како е кога се смееш, како да прегрнеш и утешиш кога некој ќе ти се пожали. Многу е – кога мислиш дека животот не вреди да се живее, затоа што не си ниту прв ниту последен.

– Имам. Јас веќе почнав. Повторно.